Ο εξοπλισμός της ταξιδιωτικής φωτογραφίας   

Αρκετοί άπειροι φωτογράφοι διαπράττουν ένα σημαντικό σφάλμα. Νομίζουν ότι ο ακριβός, εξεζητημένος εξοπλισμός θα μεταφραστεί υποχρεωτικά σε άριστη ποιότητα εικόνας. Σχεδόν μεταφυσικά δε και σε εξεύρεση ενδιαφέροντος θέματος, ευρηματική σύνθεση, χρωματική αρμονία κλπ. Δηλ. θεωρούν ότι αναγκαία και ικανή συνθήκη για καλές φωτογραφίες είναι να έχουν ξοδέψει πολλά για μηχανές και φακούς. Όλα αυτά βέβαια αποτελούν μια μεγάλη παρανόηση. Ενας καλός φωτογράφος με ευαίσθητο αισθητήριο και εκπαιδευμένο μάτι ακόμη και με μέτριου κόστους, προσεκτικά επιλεγμένο φωτογραφικό εξοπλισμό μπορεί να κάνει θαύματα.

Ένα δεύτερο σημείο στο οποίο πρέπει να επιμείνουμε, ειδικά στην ταξιδιωτική φωτογραφία είναι η πληρότητα του εξοπλισμού. Με άλλα λόγια τι θεωρείται επαρκής συνθήκη για να καλύψουμε φωτογραφικά το ταξίδι μας;
Ο υπερπλήρης εξοπλισμός με όλους μας τους φακούς, εξτρά σώμα κλπ. σε μια μεγάλη τσάντα ή πιο περιορισμένο υλικό; Είναι πρέπον να ταξιδέψει ο φωτογράφος για τόπους κοντινούς ή μακρινούς, φορτωμένος με βάρος, πολυπλοκότητα και άγχος για την ασφάλεια όσων πραγμάτων έχει μαζί του; Ή μήπως να εκλογικεύσει τις ανάγκες σε κατώτερο παρονομαστή κερδίζοντας όμως σε ευελιξία και πιο …ξεκούραστη πλάτη;

Η δική μας συμβουλή τείνει προς τη λιτότητα. Tαξίδι με λίγο και καλό εξοπλισμό. Με την τσάντα ελαφριά! Το αντίθετο σημαίνει κόπωση, ανησυχία και άγχος για τυχόν κλοπές ή φθορές, κινδύνους κλπ. Είναι ωραίοι και φωτεινοί οι γρήγοροι zoom 70-200mm f/2,8, όμως το βάρος είναι αρκετό για να αποθαρρύνει και τον πιο γυμνασμένο. Εξ άλλου στο ταξίδι δεν έχουμε ιδιαίτερους λόγους να ζουμάρουμε μακριά.
Στο ταξίδι ο πιο χρήσιμος φακός είναι ένας καλός zoom γενικής χρήσης. Ο καλύτερος συνδυασμός –υποκειμενικά τουλάχιστον- απαντά στους zoom 24-105mm. Αυτή η κλίμακα εστιακών αποστάσεων καλύπτει τα πάντα από wideangle οπτικά πεδία 84° ως πορτραίτα 23°. Αν βρεθεί ένας zoom με φωτεινό μέγιστο διάφραγμα σε αυτές τις εστιακές αποστάσεις τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη καλύτερα.
Ο φωτεινός φακός λύνει τα χέρια του φωτογράφου, να κάνει λήψεις οποιαδήποτε στιγμή, ανεξάρτητα από τις συνθήκες, ιδιαίτερα όταν το φως είναι λιγοστό, ή σε εσωτερικά κτηρίων κλπ. Με όλο αυτό το σκεπτικό νομίζουμε ότι ένας καλός zoom γενικής χρήσης μαζί με ένα γρήγορο ημιευρυγώνιο π.χ. 35mm f/2 και ένα μεσαίο σώμα – DSLR ή mirrorless – σχηματίζουν πλήρη εξοπλισμό, ικανό να ανταποκριθεί ποιοτικά σε σχεδόν οποιοδήποτε αντικείμενο ταξιδιωτικής φωτογραφίας. Τώρα οι υπόλοιπες ανάγκες θα πρέπει να εξατομικευτούν. Αν κάποιος φωτογράφος κάνει πολλά εθνολογικά πορτραίτα ίσως θελήσει ένα ειδικό φακό portrait 85mm. Kάποιος άλλος που προτιμά τα τεράστια εκτεταμένα τοπία θα συμπεριλάβει και ένα ultrawide 20mm. Eπίσης, ο ταπεινός 50mm με τη μεγάλη φωτεινότητα f/1,8 ή f/1,4 λύνει τα προβλήματα λήψης σε χώρους με ελάχιστο περιβαλλοντικό φωτισμό.

Ποιά μηχανή για το ταξίδι;
Η απάντηση είναι αρκετά δύσκολη αφού εξαρτάται από τη χρήση που θα γίνει και τις προτιμήσεις κάθε χρήστη. Για παράδειγμα, μερικοί φωτογράφοι μπορεί να αρκεστούν και σε μια καλή compact με αξιοπρεπή αισθητήρα. Οι λεγόμενες compact γοήτρου έχουν βαρειά κατασκευή και δίνουν πολύ καλή ποιότητα εικόνας, ειδικά με επαρκή περιβαλλοντικό φωτισμό. Αρκετές μάλιστα φοράνε μεγαλύτερους αισθητήρες από 1in. και πάνω που ακυρώνουν το μειονέκτημα του υπερβολικού θορύβου και τις φέρνουν σε παρεμφερή επίπεδα απόδοσης με DSLR/CSC. Θα τις συνιστούσαμε ως τη minimum επιλογή.
Ανεβαίνοντας κατηγορία, η διαχωριστική γραµµή ανάµεσα σε DSLR, CSC και SLT είναι πλέον λεπτή. Φοράνε ίδιους αισθητήρες, έχουν φακούς που αλλάζουν αλλά διαφορετική δοµή. Ορισµένες ρεφλέξ είναι πραγµατικά heavy duty, εύρωστες και βαρειές. Αλλες είναι πιο ελαφρές και σχεδόν ανταγωνίζονται τις λεπτεπίλεπτες mirrorless και τις SLT. Kαι στις δύο εκδοχές όµως οι DSLR απαιτούν άλλο τρόπο χειρισµού, µε τη µηχανή στο ύψος του µατιού (εξαιρουµένων των περιπτώσεων που δουλεύει το LiveView). Υπενθυµίζουµε δε ότι και το καλύτερο ηλεκτρονικό προσοφθάλµιο σκόπευτρο τύπου EVF πλησιάζει αλλά δεν εξισώνεται µε την αίσθηση, την αµεσότητα και την απόδοση του οπτικού πενταπρισµατικού σκοπεύτρου.
Οι ψηφιακές ρεφλέξ έχουν εξελιχθεί πολύ και πλαισιώνονται από πολύ µεγάλο αριθµό φακών και εξαρτηµάτων όταν οι mirrorless είναι ακόμη σε φάση που σχηματίζουν συστήματα, με το Micro 4/3 σύστημα να έχει τα ηνία αφού προηγήθηκε των υπόλοιπων CSC το 2008. Γενικά, οι μανιώδεις της πενταπρισματικής σκόιπευσης θα µείνουν στο στρατόπεδο των DSLR. Αρκετοί όμως θα προσχωρήσουν και στις CSC ειδικά στην περίπτωση του ταξιδιού όπου η απλότητα, το μικρότερο βάρος και όγκος, αναδεικνύονται ως σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα για το φωτογράφο που μετράει προσεκτικά το βάρος της τσάντας.

Πόσα Μegapixel;
Όλες οι µηχανές-συστήµατα (ξεκινάνε από τα 12ΜΡ) έχουν δυνατότητα να δώσουν άριστες εκτυπώσεις σε ικανοποιητικά µεγέθη όπως Α3 (30x45cm). Βέβαια µεγαλύτερες µεγεθύνσεις µπορεί να περιµένει κάποιος από µια full frame 36Megapixel. Ι. Βασικό ρόλο στην ευκρίνεια παίζει ο φακός.
ΙΙ. Ένα εξαιρετικό αρχείο 14Μegapixel από APSC δεν έχει ίδια ποιότητα εικόνας με αρχείο πάλι 14ΜΡ από compact µε αισθητήρα μόλις 1/2,3in. λόγω προβλημάτων θορύβου, χρωματικών εκτροπών κλπ.
ΙΙΙ. Στην φωτογραφική εκτύπωση συνεχούς τόνου ακόµη και ανάλυση 150dpi αρκεί.

Live view,br. Xάρη στη διάδοση των αισθητήρων CMOS που έχουν πολύ γρήγορο refresh δηλ. ρυθµό ανανέωσης της εικόνας το live view έχει διαδοθεί και στις DSLR.
• Εξ ορισμού οι CSC δουλεύουν συνεχώς με LiveView ενώ΄οι ρεφλέξ μόνον αν ζητηθεί.
• To live view προσφέρει ίδιο τρόπο σύνθεσης/καδραρίσµατος µε τις compact για όσους έχουν συνηθίσει, 100% κάλυψη καρέ και δυνατότητα καδραρίσµατος υπό γωνία σε συνεργασία µε µηχανές που έχουν σπαστή, αναδιπλούµενη οθόνη.

Ποιο format αισθητήρα;
Ανεξάρτητα από την αρχιτεκτονική (DSLR, SLT, mirrorless, compact) όσο µεγαλύτερες είναι οι διαστάσεις του αισθητήρα, τόσο µεγαλώνει το µέγεθος της φωτοδιόδου (pixel). Έτσι αποκτά καλύτερα χαρακτηριστικά φωτοµετάδοσης (αξιοποίησης του φωτός) με βάση το φωτοηλεκτρικό φαινόµενο δηλ. την µετατροπή της ορατής ακτινοβολίας σε ηλεκτρική τάση. Βλέπετε, το µεγαλύτερο pixel xρειάζεται λιγότερη ενίσχυση, δίνει δηλ. πιο καθαρό σήµα.
Ι. Full frame (24x36mm). Ίσο σε διαστάσεις µε το καρέ του παλιού, αναλογικού φιλµ. Παρόµοιοι αισθητήρες στοιχίζουν ακριβότερα γιατί παράγονται σε µικρότερες ποσότητες. Full frame έχουμε σε μηχανές DSLR και CSC.
ΙΙ. APS-C (περίπου 15x23mm). Tο δηµοφιλέστερο φορµά χάρη στην ευνοϊκή σχέση τιµής/απόδοσης. Εδώ παίζουν οι περισσότερες DSLR/CSC. Λόγω µικρότερου ίχνους του αισθητήρα, ισχύει συντελεστής µεγέθυνσης (1,5x-1,6x) της εστιακής απόστασης των φακών. Δηλ. τοποθετώντας 50mm φακό σε τέτοια ρεφλέξ, συµπεριφέρεται ως 75mm (xωρίς να αλλάζει το µέγιστο διάφραγµα).
ΙΙΙ. Micro 4/3. Έχει διαστάσεις 17,3x13mm (καθαρό). Προέρχεται από τα 4/3. Σύστηµα χωρίς καθρέπτη και µε δύο ηλεκτρικές επαφές παραπάνω στη µοντούρα και µε µικρότερο back focus.
ΙV. Mία ίντσα. Πρόσφατο φορµά που προωθεί η Νikon µέσω του συστήµατος σειράς 1 (13,2?8,8mm καθαρό) και xρησιµοποιεί στις compact η Sony µε τη σειρά RX10/100 και προσφάτως η Canon G7X.
V. 2/3in. ή µικρότερο. Αισθητήρας που συναντάµε µόνον σε compact µηχανές µε την εξαίρεση της Pentax Q που αλλάζει φακούς.

Κύκλος κάλυψης
Τα πλεονεκτήµατα όταν σχεδιάζεις φακό µικρότερου φορµά είναι πολλά: λιγότερες εκτροπές, βελτιστοποίηση της ανάλυσης και καλύτερη φωτεινότητα.
Προσοχή λοιπόν. Όταν επιλέγουμε φακό ζητάμε να μάθουμε προηγουμένως τον κύκλο κάλυψης, ειδικά αν κάποια στιγµή φιλοδοξούμε να αναβαθµιστούμε σε full frame.

DSLR
H επιλογή DSLR ως μηχανής για το ταξίδι θα γίνει αν για μας υποκειμενικά έχουν προτεραιότητα μια σειρά από ιδιότητες που βάζουμε ψηλά στη λίστα μας.
Πενταπρισματική σκόπευση. Η κορυφαία ιδιότητα των DSLR. Kαμμία άλλη τεχνολογία δεν έχει καταφέρει να ξεπεράσει σε αµεσότητα, ρεαλισµό και ακρίβεια το οπτικό – πενταπρισµατικό σκόπευτρο (ακόµη και το φθηνότερο pentamirror). Το είδωλο προβάλλεται σε πραγµατικό χρόνο, είναι πολύ φωτεινό, δεν έχει χρωµατική απόκλιση, ούτε θόρυβο και κάνει πανεύκολη την εστίαση και διακρίνεται για την αντίληψη της πραγματικότητας.
Μηδενική υστέρηση! Ξεχάστε την μικρή αλλά μετρήσιμη υστέρηση των ηλεκτρονικών συστημάτων σκόπευσης. Αν και τα νεώτερα µοντέλα CSC έχουν ταχύτερη απόκριση σε σχέση µε το παρελθόν, εν τούτοις η εµπειρία µε DSLR uπερέχει.
Mεγάλοι αισθητήρες. Aγοράζοντας DSLR, ανάλογα µε το µοντέλο που θα επιλέξουµε, έχουµε το τεράστιο -κυριολεκτικά- πλεονέκτηµα του µεγάλου αισθητήρα. Είτε full frame 24x36mm (όσο δηλ. το παλιό καλό φιλµάκι) είτε APS-C (περίπου 15x23mm) που παίρνει το όνοµά του από το λησµονηµένο φιλµ APS (Αdvanced Photo System).

Δοµικά, οι CSC ή mirrorless καταργούν το συγκρότηµα ανακλινόµενου καθρέπτη και πενταπρίσµατος των DSLR και επιτρέπουν στη φωτεινή δέσµη από το φακό να προσπέσει κατευθείαν στον αισθητήρα χωρίς να χρειάζεται τη στιγµή της λήψης να αναδιπλωθεί ο καθρέπτης.
Με την απλούστερη δοµή µειώνεται το κατασκευαστικό κόστος και είναι εφικτή η σχεδίαση φθηνότερων φακών λόγω µειωµένης απόστασης πίσω οπτικού στοιχείου/αισθητήρα (back flange distance).
Επίσης διευκολύνονται και οι σχεδιαστές αισθητήρων που δε χρειάζεται να αντιµετωπίζουν τα προβλήµατα για τους µικροφακούς που είναι τοποθετηµένοι στην περιφέρεια της εικόνας.
Παραπέρα οι ευρυγώνιοι φακοί στις mirrorless µπορούν να έχουν πιο απλή συµµετρική δοµή σε σχέση µε τη στάνταρ retrofocus και τους σχετικούς περιορισµούς.
Οι CSC υπερτερούν στο μικρότερο μέγεθος, στην πολυμορφία αφού παράγονται σε διάφορα φορμά από full frame ως 1in. και στην ευκολία χρήσης. Γενικότερα στις mirrorless η τάση είναι για πιο απλές σχεδιάσεις και περισσότερους αυτοµατισµούς. Όµως στις γκάµες των εταιρειών εντάσσονται µοντέλα µε διαβάθµιση πολυπλοκότητας, ως και σχεδόν professional, των οποίων οι δυνατότητες δεν υστερούν σε τίποτε από professional DSLR.

Τip
Οι DSLR και οι CSC είναι µηχανές-συστήµατα. Έχουν φακούς που αλλάζουν και άλλα εξαρτήµατα που προσαρµόζονται κατά περίπτωση, σε αντίθεση µε τις compact που προσφέρουν σταθερή διαµόρφωση (configuration) και σπάνια δέχονται κάποιο εξάρτηµα. Τότε και αυτό θα είναι το πολύ ένα φλας ή ένα converter… .

ΠΗΓΗ : Μονοθεματικό τεύχος No 6. «Tαξιδιωτική φωτογραφία»
Φωτογραφίες : Internet - gpeppas.gr