Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές μελέτες οι οποίες αναφέρονται στην αρπακτικοτητα της αλεπούς στο λαγό, αλλά τα συμπεράσματα τους δεν είναι ξεκάθαρα καθώς και άλλοι παράγοντες εκτός της αρπακτικότητας (πυκνοεξαρτημένοι και πυκνοανεξάρτητοι περιοριστικοί παράγοντες) φαίνεται να εμπλέκονται και να καθορίζουν τη συνολική θνησιμότητα και τα πληθυσμιακά επίπεδα του λαγού (Reynolds & Tapper 1995).

Αν και στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη παρατηρείται μια αντιστάθμιση της αρπακτικότητας μεταξύ τρωκτικών και λαγού, δηλαδή σε περιόδους με μειωμένα τα πληθυσμιακά επίπεδα των τρωκτικών (κυρίως του αρουραίου, Microtus arvallis) η αλεπού αυξάνει την πίεση της αρπακτικότητας στους πληθυσμούς του λαγού και αντίστροφα (Sovis 1967, Kozena 1988, Goszczynski & Wasilewski 1992).

Αυτή η τάση φαίνεται να μην ισχύει στα Μεσογειακά οικοσυστήματα γιατί όπως προκύπτει από την παρούσα μελέτη η αρπακτικοτητα τόσο στα τρωκτικά όσο και στο λαγό είναι σταθερή διαχρονικά.
Επίσης, αν και παρατηρείται εποχιακή αντισταθμιστική τάση στη Βόρεια Ευρώπη μεταξύ τρωκτικών και λαγού, όπου την άνοιξη καταναλώνονται περισσότεροι λαγοί σε περιοχές με μειωμένο πληθυσμό τρωκτικών (Goszczynski & Wasilewski 1992), στην παρούσα έρευνα τα εποχιακά ποσοστά αρπακτικότητας στο λαγό είναι αρκετά υψηλά και σταθερά.

Παρόμοια εποχιακή σταθερότητα στην αρπακτικοτητα εμφανίζουν τα τρωκτικά, τα μικρά σαρκοφάγα και τα αρτιοδάκτυλα.
Η έλλειψη αντισταθμιστικοτητας πιθανόν να οφείλεται στην αρπακτικοτητα μεγαλύτερου φάσματος ειδών λείας που απαντώνται στα πολύπλοκα Μεσογειακά οικοσυστήματα σε σύγκριση με τις βόρειες περιοχές.

Η υψηλή συμμετοχή του λαγού στο διαιτολόγιο της αλεπούς με βάση τη σχετική συχνότητα εμφάνισης (31,05% στο σύνολο των αναλυθέντων στομαχιών) αποτελεί τη μεγαλύτερη τιμή στην πρόσφατη ευρωπαϊκή βιβλιογραφία, αποδεικνύοντας την αρνητική επίδραση της αλεπούς σε ένα είδος με οικονομική-θηρευτική αξία. Ωστόσο, το μεγάλο αυτό ποσοστό διαμορφώνεται θετικά προς τα πάνω, από την επιπλέον αρπακτικοτητα που παρατηρείται στις περιοχές που ασκείται κυνήγι, εξαιτίας της διατάραξης που προέρχεται από την διαδικασία άσκησης του κυνηγίου.
Η εφαρμογή προγραμμάτων απομάκρυνσης των αρπάγων αποτέλεσε μια παγκόσμια πρακτική στην προσπάθεια ανάκαμψης θηραματικών και ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση.

Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τις διάφορες μελέτες χρήζουν διαφορετικών ερμηνειών.
Στην περιοχή έρευνας αν και δεν ήταν ο κύριος σκοπός ο έλεγχος του πληθυσμού της αλεπούς, αυτός προέκυψε μερικώς από τη συλλογή των δειγμάτων.
Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας αναδεικνύουν μια αντίστροφη συσχέτιση δεικτών αφθονίας αλεπούς-λαγού (Σχήμα 1), ενώ στην ευρωπαϊκή βιβλιογραφία καταγράφονται τρεις διαφορετικές απόψεις για την απομάκρυνση των αρπάγων.

Σύμφωνα με την πρώτη, ο έλεγχος του πληθυσμού της αλεπούς δεν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον πληθυσμό του λαγού (Reynolds et al. 1993, Reynolds & Tapper 1995, Reynolds & Tapper 1996), όταν αυτός πραγματοποιείται σε μικρή έκταση και άτομα από τον πληθυσμό της αλεπούς των παρακείμενων περιοχών αποικούν άμεσα και καταλαμβάνουν τις κενές χωροκράτειες.
Με τη δεύτερη, υποστηρίζεται, ότι από μόνη της η απομάκρυνση της αλεπούς μπορεί να ωφελήσει τον πληθυσμό του λαγού (Marcstrom et al. 1989, Lindstrom et al. 1994).
Αυτή πρέπει να εφαρμόζεται λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής διαδικασίας και ο αριθμός των ατόμων που πρέπει να απομακρύνεται να υπερβαίνει την ετήσια αναπαραγωγή της (Kauhala et al. 1999).

Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η δραστική μείωση ή η εξαφάνιση ενός άρπαγα μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση του πληθυσμού ενός μικρότερου άρπαγα (release hypothesis) η επίδραση του οποίου στην άγρια πανίδα να είναι σημαντική (Rogers & Heard 2000).
Σύμφωνα με την τρίτη άποψη η οποία θεωρείται και η επικρατέστερη, ο πληθυσμός του λαγού μπορεί να ανακάμψει από το συνδυασμό ταυτόχρονου ελέγχου του πληθυσμού της αλεπούς με τη βελτίωση των βιότοπων του λαγού.
Η ταυτόχρονη εφαρμογή ελέγχου της αλεπούς και βελτίωσης των βιότοπων του λαγού οδήγησε στην αύξηση της πυκνότητας από 5 άτομα/χλμ2. σε 65 άτομα/χλμ2. στην Μ. Βρετανία (Brockless 1995), ενώ παρόμοια τάση στη βελτίωση της πυκνότητας του λαγού αναφέρεται και από τους Stoate et al. (1995).

Η αρπακτικότητα της αλεπούς έχει μελετηθεί σε πολλές περιοχές του κόσμου, αλλά δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως, επειδή είναι ένα πολυσύνθετο βιολογικό φαινόμενο στο οποίο εμπλέκονται και οι αλληλεπιδράσεις των ειδών λείας με το περιβάλλον και γι' αυτό το λόγο χρειάζεται διαχρονική παρακολούθηση των θηραματικών πληθυσμών και των πληθυσμών των αρπάγων.

H απακτικότητα της αλεπούς και του πετροκούναβου στην άγρια πανίδα
Χρήστος Γ. Βλάχος - Δημήτριος Ε. Μπακαλούδης - Ευάγγελος Ν. χατζηνίκος
ΔΚΟΣΕ