Tου Τσιομπανούδη Απόστολου, δασοπόνου
Η μπεκάτσα (Scolopax rusticola) είναι κυρίως μεταναστευτικό πτηνό, που αναπαράγεται στην Βόρεια και Ανατολική Ευρώπη και διαχειμάζει στην Νότια Ευρώπη. Το καθεστώς διαχείρισης της, είναι ακόμη άγνωστο στις περισσότερες περιοχές της Ευρώπης. Η μπεκάτσα αναζητά την τροφή της κυρίως σε οργανισμούς του εδάφους. Το χειμώνα καλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες κατά 85% από γαιοσκώληκες και το υπόλοιπο από αρθρόποδα (μικρά έντομα και μυριάποδα) και γαστρόποδα (σαλιγκάρια). Οι περιοχές που προτιμά να κινείται είναι οι δασώδεις και θαμνώδεις κατά τη διάρκεια της μέρας και ανοιχτά λιβάδια τη νύχτα. Σημαντική μείωση όμως έχει παρατηρηθεί στην έκταση που καταλαμβάνουν οι θαμνότοποι σε όλη την Ευρώπη, περιορίζοντας σε μεγάλο ποσοστό τον βιότοπο της μπεκάτσας. Σε παρόμοια κατάσταση βρίσκονται και τα υγρά φυσικά λιβάδια που χρησιμοποιούνται πλέον προς όφελος της γεωργίας.
Παρ’ όλες τις δραματικές αλλαγές στους φυσικούς βιότοπους της μπεκάτσας, το κυνήγι της παραμένει εντατικό στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι της Γαλλίας, όπου εκεί θηρεύεται το 30-40% του συνολικού αριθμού θηρευόμενων πουλιών της Ευρώπης, αγγίζοντας τις 1.200.000 μπεκάτσες. Δυστυχώς δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με την τάση του πληθυσμού της στην Ευρώπη, όμως τα στοιχεία που προκύπτουν από δακτυλιώσεις αναφέρουν χαμηλά ποσοστά επιβίωσης. Αυτά τα στοιχεία οδήγησαν τους επιστήμονες να κατατάξουν τη μπεκάτσα ως «τρωτό» (vulnerable) την περίοδο του χειμώνα, αν και πρόσφατα την χαρακτήρισαν ως «σταθερή» (stable).
Η διαχείριση ενός τόσο μυστηριώδους και απρόβλεπτου θηραματικού είδους, επιβάλλει την άριστη γνώση σχετικά με τις προτιμήσεις της όσον αφορά το βιότοπο. Το πρώτο βήμα είναι η κατανόηση των μηχανισμών που καθορίζουν την επιλογή του βιοτόπου την περίοδο του χειμώνα. Πόσο επηρεάζει η μείωση των φυσικών φρακτών και θαμνοτόπων και πόσο οι πρακτικές που χρησιμοποιούνται στη διαχείριση των δασών; Λίγοι είναι εκείνοι που προσπάθησαν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η χρήση σκύλων και οι αριθμοί κάρπωσης, χωρίς αξιόπιστα αποτελέσματα. Η χρήση ραδιοτηλεμετρίας όμως έδωσε ακριβή και λεπτομερή στοιχεία, αποκλείοντας το ανθρώπινο λάθος.
Στη συνέχεια παραθέτουμε τα αποτελέσματα επιστημόνων του Γαλλικού Οργανισμού Θήρας, σχετικά με την επιλογή βιοτόπου της μπεκάτσας τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα.
Συνολικά, σε τρία χρόνια, 119 πουλιά παγιδεύτηκαν και τοποθετήθηκε ραδιοπομπός στο φτέρωμά τους. Κατόπιν έγινε προσδιορισμός της ηλικίας τους και απελευθερώθηκαν. Επίσης τοποθετήθηκαν δειγματοληπτικές επιφάνειες σε όλους τους τύπους βιοτόπων, για την συλλογή στοιχείων όσον αφορά την διαθεσιμότητα της τροφής (κυρίως τους γαιοσκώληκες).
Τα αποτελέσματα που προέκυψαν σχετικά με την τροφή της μπεκάτσας είναι:
1. Η ποσότητα των σκουληκιών στις αγροτικές εκτάσεις, όπου τρέφεται η μπεκάτσα τη νύχτα, είναι δώδεκα φορές μεγαλύτερη από αυτή των δασικών εκτάσεων, όπου παραμένει κατά τη διάρκεια της μέρας,
2. Η ποσότητα τροφής ήταν τέσσερις φορές μεγαλύτερη σε υγρά δάση, θαμνώνες και νεαρές αναδασώσεις από τα μεγάλα και γηραιά δάση,
3. Οι καλαμιώνες των χωραφιών διατηρούσαν 4-5 φορές λιγότερα σκουλήκια από τα φυσικά λιβάδια.
Οι νεαρές φυτείες και οι θαμνώνες προτιμούνταν περισσότερο από τις μπεκάτσες κατά τη διάρκεια της μέρας, παρά τα γηραιά και ψηλά δάση. Αυτό συμβαίνει διότι τα χαμηλά δάση και οι θάμνοι προσφέρουν πολύτιμα καταφύγια από τα αρπακτικά πουλιά και τους επίγειους άρπαγες. Αν και οι δασικές εκτάσεις ήταν λιγότερο πλούσιες σε τροφή, υπήρχαν περιπτώσεις πουλιών που παρέμεναν καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας καλύπτοντας εκεί τις ενεργειακές τους ανάγκες. Τέλος οι επιστήμονες τονίζουν ιδιαίτερα το ρόλο των θάμνων και των φυσικών φραχτών για την παραμονή της μπεκάτσας την ημέρα.
Τη νύχτα τα πουλιά προτιμούσαν τα υγρά λιβάδια και τις καλαμιές των χωραφιών. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι μπεκάτσες προτιμούσαν περιοχές όπου υπήρχε βόσκηση και απέφευγαν εκείνες που δεν υπήρχε. Αυτό συμβαίνει διότι τα κόπρανα των ζώων αποτελούν τροφή για πολλά είδη σκουληκιών. Παρ’ όλα αυτά οι μπεκάτσες είναι περισσότερο ευάλωτες σε άρπαγες, π.χ. η αλεπού που δραστηριοποιείται κυρίως τη νύχτα, εξαιτίας του χαμηλού ύψους των χόρτων από τη βοσκή των ζώων. Όμως η συλλογή και εντοπισμός της τροφής είναι πιο εύκολη για τη μπεκάτσα διότι κινείται πιο άνετα στα χαμηλά χόρτα.
Το γενικό συμπέρασμα των Γάλλων επιστημόνων είναι ότι η μπεκάτσα προτιμά τους βιοτόπους της σε συνάρτηση με την διαθεσιμότητα τροφής και το ύψος της βλάστησης όπου θα την αναζητήσει.
Ο ιδανικός βιότοπος για τη μπεκάτσα είναι
1. Ένα μωσαϊκό ηλικιών στα δάση με αρκετά ανοίγματα για την εγκατάσταση θάμνων και
2. Περιοχές όπου έχει διατηρηθεί η παραδοσιακή μορφή γεωργίας, χωρίς μονοκαλλιέργεια, φυτοφάρμακα, με βαθύ όργωμα και φυσικούς φράχτες στα σύνορα των χωραφιών.
Initial
Back
Ρυθμιστική
