Η αρκούδα της Πίνδου περιφέρεται σε Ελλάδα, Αλβανία και Σκόπια χωρίς... διατυπώσεις στα σύνορα, ενώ η καφέ αρκούδα της Ροδόπης «επικοινωνεί» συχνά με τις βουλγαρικές αρκούδες.
Οι αγέλες των λύκων γυρίζουν στη Νότια Βαλκανική με... κίνδυνο της ζωής τους αφού είναι επικηρυγμένοι και θανατώνονται δίχως δεύτερη σκέψη από τους κτηνοτρόφους.
Οσο για τον λύγκα; Ή κρύβεται πολύ καλά ή έχει ήδη εξαφανιστεί από τα Βαλκάνια με εξαίρεση την Αλβανία και την πΓΔΜ όπου συνολικά ζουν 69-79 ζώα.
«Τα ζώα δεν γνωρίζουν σύνορα. Γι' αυτό προχωρήσαμε στην πραγματοποίηση του προγράμματος "Eco-Net: Δημιουργία δικτύου για τη νομική προστασία και διαχείριση προστατευόμενων περιοχών στη Νότια Βαλκανική"» λέει η κυρία Κατερίνα Χριστοφιλίδου από την περιβαλλοντική οργάνωση Αρκτούρος.
Σήμερα «Το Βήμα» παρουσιάζει την τελική έκθεση του Eco-Net που μόλις ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος συνεργασίας της Ελλάδας, της Αλβανίας, της πΓΔΜ και της Βουλγαρίας για την αποτελεσματική προστασία των διασυνοριακών περιοχών.
Η περιβαλλοντική νομοθεσία, όπως προέκυψε από την έκθεση του Eco-Net, δεν εφαρμόζεται επαρκώς στις τέσσερις χώρες και το φυσικό περιβάλλον επί της ουσίας δεν προστατεύεται. Γι' αυτό στο πλαίσιο του προγράμματος επελέγησαν τρεις διασυνοριακές περιοχές (Μοράβα / Γράμμος, Καϊμακτσαλάν, Δυτική Ροδόπη / Πιρίν / Σλαβιάνκα) όπου θα εξεταστεί η εφαρμογή κοινού θεσμικού πλαισίου προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Ιδού τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν ανά χώρα για την αρκούδα, τον λύκο και τον λύγκα:
ΑΛΒΑΝΙΑ
Αρκούδα: Ο πληθυσμός του είδους υπολογίζεται σε 250 ζώα ο χαμηλότερος των τελευταίων 50 ετών. Παρ' ότι θεωρείται αυστηρά προστατευόμενο είδος, κάθε χρόνο θανατώνονται αρκετές αρκούδες επειδή προκαλούν ζημιές στη γεωργία και στην κτηνοτροφία (στη χώρα δεν υφίσταται σύστημα αποζημιώσεων). Πέραν τούτου, οι αρκούδες στην Αλβανία ακόμη και σήμερα συλλαμβάνονται και εκπαιδεύονται ως... χορεύτριες.
Λύκος: Ο πληθυσμός του υπολογίζεται σε 900-1.200 ζώα και είναι αισθητά χαμηλότερος (50%) από το 1960. Η θανάτωση του λύκου επιτρέπεται μόνο με ειδική άδεια. Πολλά ζώα σκοτώνονται κάθε χρόνο καθώς θεωρείται επιβλαβές είδος από τους αγρότες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για το είδος αποτελεί ο κατακερματισμός των βιοτόπων του.
Λύγκας: Υπολογίζεται ότι 15-25 λύγκες ζουν σε απομακρυσμένες ορεινές περιοχές. Κυριότεροι κίνδυνοι για τον λύγκα είναι η παράνομη υλοτομία, η όχληση από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και η καταστροφή του βιοτόπου του.
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
Αρκούδα: Περίπου 800 αρκούδες ζουν σε δύο απομονωμένους πυρήνες στην οροσειρά των Κεντρικών Βαλκανίων και στα βουνά της Δυτικής Ροδόπης. Προκαλούν ζημιές στην κτηνοτροφία, στη γεωργία και στη μελισσοκομία. Η χώρα δεν έχει σύστημα αποζημιώσεων. Παρ' όλο που από το 1992 το είδος προστατεύεται, με εξαίρεση τα «αιμοδιψή ζώα»(!), αρκετές αρκούδες θανατώνονται κάθε χρόνο ενώ άλλες αιχμαλωτίζονται για να γίνουν αρκούδες-χορεύτριες.
Λύκος: Ο πληθυσμός του υπολογίζεται σε 2.000 ζώα. Εξαιτίας της μείωσης της φυσικής του λείας (λόγω της υποβάθμισης των βιοτόπων του) οι ζημιές στα κτηνοτροφικά ζώα έχουν αυξηθεί σημαντικά. Το είδος δεν τελεί υπό κανένα καθεστώς προστασίας και είναι επίσημα επικηρυγμένο. Υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες για υβριδισμό του με σκύλους.
Λύγκας: Ιστορικά στοιχεία αναφέρουν ότι οι τελευταίοι λύγκες της χώρας σκοτώθηκαν μεταξύ 1935 και 1941. Εκτοτε υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες για εμφάνιση και εξόντωση αυτού του είδους κυρίως από κατοίκους περιοχών κοντά στα σύνορα με τη Γιουγκοσλαβία.
ΕΛΛΑΔΑ
Αρκούδα: Υπολογίζεται ότι σε δύο απομονωμένους πληθυσμούς στην Πίνδο και στη Ροδόπη ζουν 140-160 αρκούδες. Δέκα-δώδεκα επιβεβαιωμένα περιστατικά λαθραίας εξόντωσης αρκούδων παρατηρούνται ετησίως στη χώρα μας, ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος εφαρμόστηκαν πρακτικά αντισταθμιστικά οφέλη σε μελισσοκόμους και σε κτηνοτρόφους, ενώ ο κανονισμός αποζημιώσεων από τον ΕΛΓΑ έχει κάπως βελτιωθεί.
Λύκος: Περίπου 700 λύκοι υπάρχουν στη χώρα μας από τη Θράκη ως τη Στερεά Ελλάδα (Φωκίδα). Προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις και από την ελληνική νομοθεσία. Η εξόντωσή τους με όπλο από κτηνοτρόφους, κατά τη διάρκεια επίθεσης των άγριων ζώων στο κοπάδι τους, αλλά και από κυνηγούς σε παγάνα αποτελούν βασική απειλή για τους λύκους στην Ελλάδα. Μόνο το 1998 θανατώθηκαν 120 λύκοι. Ακόμη, παρατηρείται το φαινόμενο της κατοχής τους από ιδιώτες. Κάθε χρόνο περίπου 3.000 επιθέσεις από άγρια ζώα (λύκους και σκυλιά) εξετάζονται από τον ΕΛΓΑ και μόνο το 50% από αυτές αποζημιώνονται.
Λύγκας: Εχει χρόνια να παρατηρηθεί στην Ελλάδα και πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι έχει εξαφανιστεί. Πάντως πιστεύεται ότι πολύ μικρός πληθυσμός μπορεί να ζει στην οροσειρά της Πίνδου και σε πυκνά δάση στα βόρεια σύνορα της χώρας. Το είδος κινδυνεύει σε όλη την Ευρώπη. Η καταστροφή των βιοτόπων του αποτελεί τον βασικό κίνδυνο για τον λύγκα.
πΓΔΜ
Αρκούδα: Υπολογίζεται ότι στην πΓΔΜ ζουν 160-200 αρκούδες. Προτιμά τα βουνά στα δυτικά της χώρας και εκείνα που συνορεύουν με την Ελλάδα. Το είδος τελεί υπό καθεστώς απόλυτης προστασίας. Μεγαλύτερος κίνδυνος για την αρκούδα της πΓΔΜ είναι η υποβάθμιση του βιοτόπου της και η λαθροθηρία.
Λύκος: Στην πΓΔΜ ζουν 600-800 λύκοι. Το είδος θεωρείται επιβλαβές και δεν προστατεύεται. Οι ζημιές στα κτηνοτροφικά ζώα είναι μεγάλες χωρίς να δίνονται αποζημιώσεις. Για τη θανάτωσή του χρησιμοποιούνται δηλητηριασμένα δολώματα με σοβαρές επιπτώσεις στα άλλα σαρκοφάγα είδη. Η καταστροφή των βιοτόπων του και η μείωση της φυσικής λείας αποτελούν τους μεγαλύτερους κινδύνους.
Λύγκας: Δεν υπάρχουν πρόσφατες ολοκληρωμένες επιστημονικές έρευνες για το είδος αλλά φαίνεται ότι οι πληθυσμοί που βρίσκονται εντός προστατευόμενων περιοχών διατηρούνται σταθεροί. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, στη Δυτική πΓΔΜ ζουν 54 λύγκες. Τελεί υπό καθεστώς απόλυτης προστασίας. Μοναδικός κίνδυνος η υποβάθμιση του βιοτόπου του.
Επιμέλεια: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΠΙΤΣΙΚΑ, ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ
Το Βήμα
Initial
Back
