Στο δυτικό τμήμα του Εθνικού Δρυμού των Πρεσπών απλώνεται μία από τις μεγαλύτερες και πιο καλά διατηρημένες εκτάσεις δασών αρκεύθου των Βαλκανίων, καλύπτοντας επιφάνεια μεγαλύτερη των 20.000 στρεμμάτων. Μοναδικό σε ολόκληρη την Ευρώπη το αιωνόβιο δάσος της Φλώρινας έχει ανακηρυχθεί οικότοπος προτεραιότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με την κωδική ονομασία «Ελληνικά Δάση Αρκεύθου».

Γνωστότερο είναι το δάσος με τις υπεραιωνόβιες αρκεύθους γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Ντέβας, γνωστό και ως «Δάσος των κέδρων». Αν και πρόκειται περί λάθους, καθώς κέδρα ονομάζονται τα δένδρα του γένους Cedrus, που δεν είναι αυτοφυή στην Ελλάδα, οι επιστήμονες αποδέχονται αυτό το τοπωνύμιο.

Με άλλες θέσεις υψηλής προτεραιότητας το Βροντερό, τον οικισμό των Ψαράδων και τη Δασερή, τα δάση αρκεύθου στην Ελληνική Πρέσπα παρουσιάζουν μια σπάνια σύνθεση φυτών και δέντρων, με τρία είδη αρκεύθων, δρυς, γαύρους, κρίνα, ίριδες και πολλά άλλα είδη. Ωστόσο κινδυνεύουν σήμερα να αλλοιωθούν επειδή η άρκευθος μεγαλώνει πολύ αργά σε σχέση με τα άλλα είδη δέντρων, κυρίως πλατύφυλλων, που την «πνίγουν», εμποδίζοντας την αναγέννησή της.

Όπως επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» η περιβαλλοντολόγος της Εταιρείας Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ), κυρία Αννίτα Λογοθέτη, «ιστορικά δεδομένα μας δείχνουν ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα, με το συνδυασμό ήπιας κτηνοτροφίας και υλοτομίας, που γινόταν κάποτε στο δάσος λειτουργούσε θετικά την αναγέννησή του».

Επαναφορά της ανθρώπινης δραστηριότητας στο δάσος

Η επαναφορά λοιπόν της ανθρώπινης δραστηριότητας στα δάση της αρκεύθου είναι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, η λύση για την αντιμετώπιση αυτού του κινδύνου. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, υλοποιείται από τον Ιούλιο του 2013, από την ΕΠΠ σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Life+JunEx - Αποκατάσταση και διατήρηση του τύπου οικοτόπου προτεραιότητας. Ελληνικά Δάση Αρκεύθου (Juniperetum excelsae) στο Εθνικό Πάρκο Πρεσπών». Πρωταρχικός στόχος του έργου είναι η διατήρηση και αποκατάσταση των δασών αρκεύθου με την εφαρμογή συγκεκριμένων μεθόδων, κυρίως με την προώθηση της οργανωμένης, ελεγχόμενης, αειφορικής κτηνοτροφίας.

Όπως εξηγεί η κυρία Λογοθέτη, αυτό περιλαμβάνει ήπιας μορφής καθαρισμούς του δάσους σε συγκεκριμένα μονοπάτια, τα οποία επιλέγονται κατάλληλα από τους επιστήμονες. Επιπλέον, θα επιτραπεί σε ορισμένα από αυτά η βόσκηση αιγοπροβάτων, καθώς τα ζώα πατάνε και κόβουν τα κλαδιά των πλατύφυλλων, αφήνοντας έτσι χώρο για τις αρκεύθους.

Παράλληλα, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι απαραίτητες κτηνοτροφικές υποδομές, εργασίες που αναμένεται να γίνουν το καλοκαίρι κοντά στην περιοχή των Ψαράδων και περιλαμβάνουν την κατασκευή ομβροδεξαμενής και στεγάστρου για αιγοπρόβατα, καθώς και την επισκευή της υπάρχουσας ποτίστρας.

Επίσης, στη δράση περιλαμβάνεται και η τεχνητή αναγέννηση των δασών αρκεύθου με τη σταδιακή συλλογή 15.000 σπόρων για την παραγωγή φυταρίων, τη φύτευση, την παρακολούθηση και το πότισμα των φυτεμένων φυταρίων. Επειδή διαπιστώθηκε όμως ότι οι άρκευθοι έχουν μικρή αναγεννητική ικανότητα -πάνω από 70% των καρπών έχουν «κούφια» σπέρματα, δηλαδή χωρίς έμβρυο-, στάλθηκαν καρποί για περαιτέρω μελέτη στο Τμήμα Δασοπονίας Δράμας προκειμένου να εξηγηθεί αυτό το φαινόμενο.

Ανοιχτή ημερίδα για τον ρόλο της κτηνοτροφίας στη διατήρηση της αρκεύθου

Αυτή την περίοδο ολοκληρώνεται η προπαρασκευαστική φάση του προγράμματος, η οποία περιλαμβάνει τις μελέτες και τον σχεδιασμό των δράσεων καθαρισμού, υλοτομίας και βόσκησης. Η συνολική διάρκεια του προγράμματος, που υλοποιείται χάρη στο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο LIFE, είναι τέσσερα χρόνια. Το συνολικό ποσό χρηματοδότησης ανέρχεται σε 1.047.939 ευρώ, με ποσοστό 75% να καλύπτεται από ευρωπαϊκούς πόρους, ενώ το υπόλοιπο 25% καλύπτεται από τους πόρους φορέων και οργανώσεων που ασχολούνται με την λεκάνη των Πρεσπών. Συντονιστής δικαιούχος από την ελληνική πλευρά είναι η Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών.

Για την ενημέρωση των αρχών και φορέων που ασχολούνται με το περιβάλλον και την κτηνοτροφία, αλλά και για την καλύτερη ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για αυτό το εγχείρημα, διοργανώνεται σήμερα, Πέμπτη 20 Μαρτίου 2014, εσπερίδα με θέμα: «Τα δάση αρκεύθου και ο ρόλος της κτηνοτροφίας ως διαχειριστικό εργαλείο για την προστασία και διατήρησή τους. Κοινωνικό-οικονομικά οφέλη και προοπτικές κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων». Η εσπερίδα, που είναι ανοιχτή το κοινό, θα πραγματοποιηθεί στις 19.00 στο Παλιό Δημαρχείο, στον Λαιμό Πρεσπών.

ΠΗΓΗ : tovima.gr