Το κυνήγι των υδροβίων .

Του Βαγγέλη Τσιρίγου Μιλώντας για παπιά δεν εννοούμε ένα θήραμα αλλά μία οικογένεια με πολλά είδη ανομοιόμορφα στην εξωτερική εμφάνιση αλλά και στην συμπεριφορά και τις συνήθειές τους. Στην Ελλάδα συναντάμε τρεις βασικές κατηγορίες (αφρόπαπιες, βουτόπαπιες, θαλασσόπαπιες), 26 είδη συνολικά, από τα οποία επιτρέπεται το κυνήγι μόνο των οκτώ από αυτά. Οι αφρόπαπιες ζουν σε βάλτους και τέλματα και σηκώνονται αμέσως από το νερό. Οι θαλασσόπαπιες είναι πάπιες των ανοιχτών νερών και της θάλασσας και όταν ξεπετούν τρέχουν πλαταρίζοντας πάνω στην επιφάνεια του νερού. Από τα είδη που μπορούμε να κυνηγήσουμε στην Ελλάδα, στην προτίμηση των περισσοτέρων βρίσκεται το πρασινοκέφαλο, που ανήκει στις αφρόπαπιες. Άλλα είδη αυτής της ομάδας είναι η σουβλόπαπια (ψαλίδα), το σφυριχτάρι, το κιρκίρι και η σαρσέλα (μαρτιάτικο). Τα τελευταία χρόνια το μαρτιάτικο σπάνια το συναντάμε λόγω της απαγόρευσης των 10 ημερών του Μαρτίου. Στις βαλτόπαπιες επιτρέπεται η κυνηγόπαπια (αλμαμπάσι) και η τσικνόπαπια. Εξωτερικά όλα τα είδη διαφέρουν και στον χρωματισμό αλλά και στο μέγεθος. Η πρασινοκεφάλη έχει μήκος 58 εκ. Το αρσενικό έχει πράσινο κεφάλι, λευκό δαχτυλίδι στο λαιμό, πορφυροκάστανο στήθος και άσπρο με μαύρο στην ουρά, όπου στο πάνω μέρος υπάρχουν φτερά σε σχήμα αγκιστριού. Το ράμφος είναι κιτρινωπό, το θηλυκό έχει καστανές κηλίδες με υπόλευκη ουρά και πορτοκαλί στο ράμφος. Η σουβλόπαπια έχει μήκος 51 εκ., μυτερή ουρά, γκρι ράμφος, μπορντό κεφάλι με άσπρο καθρέφτη στο λαιμό. Το θηλυκό ράμφος σταχτί, στενή μυτερή ουρά και καστανές κηλίδες στο σώμα. Το σφυριχτάρι είναι κοντύτερο με 46 εκ. μήκος, κεφάλι πυρρόξανθο με μια λωρίδα κρεμ στο πάνω μέρος. Το θηλυκό είναι καστανόξανθο με στρογγυλό κεφάλι. Τα μικρά της οικογένειας είναι το κιρκίρι και η σαρσέλα, μήκους 38 εκ., η οποία ξεχωρίζεται από το κιρκίρι από την λευκή λωρίδα στο κεφάλι. Στην ίδια θέση το κιρκίρι έχει πράσινη με άσπρο περίγραμμα. Οι αρσενικές κυνηγόπαπιες της κατηγορίας των βουτόπαπιων έχουν σταχτί σώμα με μαύρο στήθος και ερυθροκάστανο κεφάλι. Το θηλυκό έχει γαλάζια ταινία στο ράμφος και κιτρινωπό στο κάτω μέρος του κεφαλιού και στο μάτι. Τέλος, η αρσενική τσικνόπαπια έχει μαύρο στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού και στην ράχη. Στο πάνω μέρος του κεφαλιού υπάρχει λοφίο. Όλα αυτά τα είδη βρίσκονται στους αναρίθμητους ελληνικούς υδροβιότοπους. Η Ελλάδα, αν και είναι μικρή σε έκταση, έχει περίπου 132.000 km2 με το 65% πάνω από το υψόμετρο 200 μέτρων. Οι ελληνικοί υγρότοποι ποικίλουν σε έκταση, υπάρχουν πύλες, έλη, λίμνες, ποτάμια, δέλτα ποταμών, λιμνοθάλασσες και άλλοι σχηματισμοί υγρότοπων. Έτσι έχουμε 21 λίμνες (χωρίς τις 350 περίπου αποξηραμένες, με έκταση 600.000 στρεμμάτων), 33 ποτάμια, από τα οποία, 17 από αυτά εκβάλουν στο Αιγαίο και τα υπόλοιπα στο Ιόνιο. Τα δέλτα των ποταμών καταλαμβάνουν 330.000 στρέμματα. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι το Δέλτα του Έβρου, το Δέλτα του Νέστου, του Δέλτα του Αχελώου και του Εύηνου. Σημαντικές λίμνες και λιμνοθάλασσες είναι η Δράνα, το Καλικλί, των Νυφών, η λίμνη Ισμαρίδα ή Ακάκιο, η λίμνη Βιστωνίδα με την λιμνοθάλασσα του Πόρτο Λάγος, η λίμνη Κερκίνη, η Βόλβη και η Κορκυσία, οι λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα και τέλος ο Αμβρακικός κόλπος και οι λιμνοθάλασσες Αιτωλικού και Μεσολογγίου. Βλέπουμε λοιπόν ότι οι 21 σημαντικότερες περιοχές βρίσκονται στην Ανατολικά Μακεδονία και Θράκη. Πολλές από αυτές τις περιοχές προστατεύονται από τοπικές απαγορεύσεις αλλά και από διεθνείς συμβάσεις, όπως η συνθήκη RAMSAR, η σύμβαση της Βόννης για την διατήρηση μεταναστευτικών ειδών άγριων ζώων και τέλος η σύμβαση της Βέρνης για την διατήρηση της ευρωπαϊκής άγριας ζωής και των φυσικών βιοτόπων. Όποιος αποφασίσει να ασχοληθεί με το κυνήγι της αγριόπαπιας, θα πρέπει να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει ένα δύσκολο θήραμα. Η μόνη παρηγοριά είναι όταν βάλεις ένα παπί στην τσάντα μετά από μία εντυπωσιακή τουφεκιά, διαπιστώνεις ότι είναι ένα εντυπωσιακό θήραμα. Επιπλέον έχουμε να κάνουμε μ’ ένα πτηνό ανθεκτικό, με οξύτατη όραση και με ταχύτητα σε ευθεία πτήση να φθάνει τα 95 χλμ. Εάν έχουμε την άνεση να κυνηγήσουμε την αγριόπαπια σε όλο τον κύκλο της, πρέπει να ξέρουμε ότι είναι το πιο ανθεκτικό θήραμα σε εξοπλισμό. Ξεκινώντας στις 15 Σεπτεμβρίου όπου ανοίγει και το κυνήγι της, έχουμε υψηλές θερμοκρασίες. Ακόμη, αυτή την εποχή υπάρχουν ντόπια παπιά τα οποία είναι σχετικά εύκολα στο κυνήγι τους διότι έχουν αντιμετωπίσει ακόμη κινδύνους. Συνήθως κάνουμε διόπτευση μερικές ημέρες πριν, για να βρούμε τις περιοχές που τα παπιά «τρώνε». Αυτές μπορεί να είναι ένα καμμένο χωράφι σιτάρι ή καλαμπόκι, όπου και να μην βρούμε παπιά μέσα την ώρα θα φθάσουμε. Αυτό που μπορούμε να το διαπιστώσουμε από το αν στο χωράφι βρούμε πούπουλα και κουτσουλιές. Κατόπιν σχηματίζουμε – αναλόγως την περιοχή – τις φυλάχτρες. Εάν έχουμε να κάνουμε με τοποθεσία, η οποία δεν έχει φυσική κάλυψη και είναι γυμνή, αναγκαζόμαστε να σκάψουμε ακόμη και λάκκους. Αυτή την εποχή το έδαφος είναι στεγνό και ο ρουχισμός μας απλός καλοκαιρινός. Αυτό φυσικά αλλάζει, όταν η περιοχή που ελκύει τα παπιά είναι μέσα στο βάλτο. Εκεί τα κουνούπια είναι ανυπόφορα. Πρέπει να μην αφήσουμε εκτεθειμένο σημείο στο σώμα μας και καλύτερα είναι να φοράμε ρούχα με πιο χοντρό ύφασμα, για να μην το διαπερνούν. Τα υποδήματα τώρα μέσα στο βάλτο εξαρτώνται από το βάθος του νερού στο σημείο που θα καθίσουμε, αλλά και τη διαδρομή που θα διανύσουμε. Τα νερά ακόμα δεν είναι παγωμένα, οπότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε γαλότσες χωρίς χοντρή επένδυση, αλλά καλής ποιότητας, διότι τα καλάμια είναι κοφτερά και μπορεί να βρεθούμε προ εκπλήξεων. Το ύψος τους μπορεί να είναι έως το γόνατο, στη συμβολή των ποδιών μας ή στο στήθος. Σε περιοχές που οι αποστάσεις είναι μεγάλες με νερά είναι αρκετά βαθιά και έχουμε να διανύσουμε κάποιο κανάλι ή να μεταφέρουμε προμήθειες, απαραίτητη είναι η πλάβα (σκάφος για έλη). Ένα άλλο πολύτιμο εξάρτημα για το καρτέρι στο βάλτο είναι ένα σκαμπό με έναν άξονα που στο κάτω μέρος του βρίσκεται ένα πιάτο που δεν του επιτρέπει να βυθιστεί στη λάσπη, καθώς και έναν ιμάντα ή σχοινί σε περίπτωση που βουλιάζουμε. Περνώντας οι πρώτες ημέρες τα παπιά γίνονται καχύποπτα και λιγοστά. Τα συναντάμε στο πρωινό και βραδινό πέρασμα, στο σύθαμπο που κρατάει για λίγη ώρα. Μεγάλη έξαρση έχουμε με τις πρώτες βροχές, όπου αρχίζουν να βγαίνουν από τις λίμνες στα νεράκια που σχηματίζονται. Μετά τα πρωτοβρόχια του Οκτωβρίου και στις αρχές του Νοεμβρίου, όπου οι καιρικές συνθήκες έχουν αλλάξει, αρχίζουν να εμφανίζονται τα μεταναστευτικά σφυριχτάρια και μικιρτιά. Τα πρώτα αυτά παπιά που φθάνουν ξεκινούν να μετακινούνται (μέσα στη λίμνη) από τα σημεία της ημερήσια ανάπαυσης στα σημεία της βραδινής τροφής. Αρχίζουν οι πρώτες παγωνιές δημιουργώντας άλλες απαιτήσεις στον ρουχισμό. Τα υποδήματα για τα στεγνά σημεία, εκτός λιμνών, πρέπει να έχουν μεμβράνη GORE-TEX και οι κάλτσες να είναι ανάλογα χονρές. Η επένδυση του τζάκετ αλλάζει σε πιο χοντρή και ζεστή, ενώ γίνονται απαραίτητα τα γάντια και ο σκούφος, ο οποίος δεν πρέπει να καλύπτει τα αφτιά, για να μπορούμε να ακούμε τις πάπιες. Στο ημίφως είναι απαραίτητο να ακούμε τον ήχο των φτερών, γιατί μας δίνει στοιχεία του ύψους και της διεύθυνσης, ακόμη και του είδους των παπιών για τους πιο έμπειρους. Πάντα ήμουν της άποψης ότι το τζάκετ που χρησιμοποιούμε πρέπει να έχει ειδικές τσέπες για φυσίγγια, διότι είναι εύχρηστο όταν φοράμε χοντρά γάντια να γεμίζουμε γρήγορα το όπλο. Χρήσιμες είναι ακόμη για τον αριθμό φυσιγγίων που μεταφέρουμε αλλά και για την γρήγορη επιλογή διαφορετικών φυσιγγίων. Στα μέσα Οκτωβρίου έχουμε την εμφάνιση της κυνηγόπαπιας, που ανήκει στις βουτόπαπιες. Είναι κοντόχοντρη αρκετά σκληρή, χωρίς να παρεκκλίνει από την πορεία που έχει χαράξει όπως τα άλλα είδη, που μετά την πρώτη τουφεκιά σχηματίζουν ομπρέλα. Αυτός μπορεί να είναι και ο λόγος που ονομάζεται κυνηγόπαπια. Την ίδια εποχή φτάνει και η σουβλόπαπια (ψαλίδα), η κύρια απ’ όλες τις πάπιες, λεπτή με ωραίο πέταγμα και με την ιδιαιτερότητα ότι μετακινείται μέρα, δίνοντας αξέχαστες εμπειρίες. Είμαστε τώρα στον Δεκέμβριο, όπου όλοι οι πληθυσμοί έχουν φθάσει και μετακινούνται ανάλογα τις καιρικές συνθήκες. Αρχές Ιανουαρίου τα πρώτα στάρια έχουν φυτρώσει και η μεγάλη ταλαιπωρία για τους κυνηγούς είναι οι 40.000 χήνες (χωρίς υπερβολή) που περνούν καθημερινά από πάνω μας. Τον Ιανουάριο έχουμε κάποιες μέρες με ισχυρό νοτιά. Αυτό που μπορεί να δει αυτές τις μέρες ένας κυνηγός δύσκολα το πιστεύει. Χιλιάδες πάπιες κατά την πρωινή επιστροφή από τις καλλιέργειες ρυζιού στην Τουρκία πετώντας σε εξαιρετικά χαμηλό ύψος, σχεδόν ένα με το χώμα, με αποτέλεσμα πολλά κοπάδια να τα βλέπεις στα πέντε μέτρα. Τώρα που βρισκόμαστε στην καρδιά του χειμώνα, οι απαιτήσεις έχουν αλλάξει, χρειάζεται μεγάλη προσοχή στον ρουχισμό και κυρίως στις κινήσεις. Εάν σε βρει απροετοίμαστο ένας αποκλεισμός ή ένα ατύχημα, ακόμα και απλό, μπορεί να σε σκοτώσει. Τα ρούχα πρέπει να είναι διπλά, μια αλλαξιά μέσα στο αμάξι δεν κοστίζει τίποτα, αλλά αν πέσεις στα νερά μπορεί να είναι από οδυνηρό έως θανατηφόρο. Τα υποδήματα για τα νερά πρέπει να έχουν επένδυση νεοπρέν, που έχει αποδειχτεί το καλύτερο. Άλλο ένα υπόδημα το οποίο είναι κατάλληλο στο χιόνι, αλλά εξειδικευμένο, είναι μπότα με λάστιχο ως τον αστράγαλο και από εκεί και πάνω δέρμα και εσωτερικά μόνωση, που αφαιρείται και στεγνώνει. Μεγάλη βοήθεια στο κυνήγι του βάλτου είναι ένα σκυλί επαναφοράς, αλλά ακόμα η Ελλάδα δεν είναι έτοιμη για κάτι τέτοιο αφού μπορεί να στον σκοτώσουν το σούρουπο για αλεπού (έχουμε παραδείγματα). Δεν μόνο ο εξειδικευμένος ρουχισμός και εξοπλισμός που απαιτείται για το κυνήγι της πάπιας. Χρειαζόμαστε και μεγάλη γκάμα στα όπλα και τα πυρομαχικά. Όλη τη σεζόν μπορεί να χρειαστούμε σκάγια από Νο 8 έως Νο 3 και γομώσεις από 30 γραμ. έως 42 γραμ., αλλά έχω αρκετούς φίλους που χρησιμοποιούν πολύ πιο μεγάλες γομώσεις όπως 3 ½ ίντσες σε 12 cal ή και διαμετρήματα 10 cal, με γομώσεις των 64 γραμ. Θα ήθελα να σας περιγράψω την περσινή χρονιά τι φυσίγγια και τι τσοκ χρησιμοποίησα. Ξεκινώντας την πρώτη μέρα στο κυνήγι των πρασινοκέφαλων χρησιμοποιήσαμε 34 γρ. Νο 5, αφού καθόμασταν σε κομμάτια νερού ανάμεσα στα σάλια, όπου τα πουλιά πλάναρανε για να έρθουν να καθίσουν σε απόσταση από 15 έως 25 μέτρα. Στο όπλο τα τσοκ ήταν το 3 και το 4 με καλά αποτελέσματα και μπορώ να πω ότι μάζεψα και μερικές μακρινές τουφεκιές. Η επόμενη αξιόλογη συνάντηση με πάπιες ήταν σε πολύ ρηχά νεράκια που τα χωρίζουν από την μια λωρίδα με υδροχαρή δέντρα που το ύψος τους δεν ήταν πάνω από 2,5 μέτρα. Τα παπιά που έπαιζαν εκείνη την ημέρα ήταν μικηρτιά και λίγοι κουταλάδες. Ο ισχυρός βόριος άνεμος τα έκανε να γλύφουν τις κορφές από τα δέντρα και να πέφτουν επάνω μας σε απόσταση μικρότερη των 15 μέτρων. Εκεί δουλεύοντας 36 γραμ. Νο 8 και με τσοκαρίσματα 5-4 χάθηκαν πολύ λίγες ευκαιρίες. Πέρασε ένα διάστημα που τα παπιά που υπήρχαν στην περιοχή σου έδιναν πολύ λίγες ευκαιρίες, ώσπου έφτασαν τα πρώτα σφυριχτάρια. Ο καιρός ήταν πολύ καλός, αλλά τα πρώτα παπιά μας έδωσαν την ευκαιρία να βρίσκονται εντός TIRV σε απόσταση 30 – 35 μ. Εκεί δουλέψαμε 36 γρ. Νο 5 με τσοκαρίσματα 1-2. Τα ίδια χρησιμοποιήσαμε στις κυνηγόπαπιες που έφθασαν σε λίγες μέρες με διαφορά. Το νούμερο σκαγίων που έγινε Νο 3 λόγω της σκληρότητας και της ορμής τους. Είχαμε μπει για τα καλά στο χειμώνα με θερμοκρασίες που έφθαναν και τους –15 βαθμούς Κελσίου. Τα τσοκαρίσματα και το νούμερο των σκαγίων άλλαζαν ανάλογα τις συνθήκες που επικρατούσαν αλλά είχαν γίνει απαραίτητα φυσίγγια με 38 γρ. και 42 γραμ. σκάγια. Όπως βλέπουμε τόσο στον εξοπλισμό όσο και στα αναλώσιμα δεν μπορούμε να έχουμε τίποτε στάνταρτ. Υπάρχουν εξειδικευμένα μέσα για το κυνήγι της που όταν κάποιος τα χρησιμοποιήσει τα θεωρεί κατόπιν απαραίτητα. Μια καλύβα στον βάλτο και δίνει τελείως άλλες συγκινήσεις, σε βάζει στην καρδιά και στην αληθινή ψυχαγωγία του κυνηγιού στο βάλτο. Οι καιρικές συνθήκες, οι μετακινήσεις των πουλιών σε ώρες που δεν περιμένεις, οι προμήθειες και η συμβίωση με τους άλλους κυνηγούς σε μια αυτοδιαχείριση που ο καθένας έχει το δικό του ρόλο, κάνει το κυνήγι της πάπιας εντυπωσιακό και όμορφο. ΠΗΓΗ : ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΚΥΝΗΓΕΣΙΑ ΚΥΝΟΦΙΛΙΑ ΕΠΑΝΩ-UP © Giorgio Peppas