Οι αρχαίοι 'Ελληνες αιχμαλώτιζαν τα ορτύκια με διαφόρους τρόπους , χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Μύθοι και θρύλοι υπάρχουν πλάστηκαν γι' αυτό το μικρό αλλά ξεχωριστό πουλί. Ακόμη και ο πατέρας των Θεών Δίας , συνδέεται με το ορτύκι ...ερωτικά, όταν αυτό δεν ήταν πουλί , αλλά μία πανέμορφη νύμφη, η Ορτυγία
Η Ορτυγία δυστρόπησε στις ερωτικές ορέξεις του Δία και για να του ξεφύγει , μεταμορφώθηκε σε πουλί (ορτύκι) και πέταξε πάνω από το Αιγαίο. Ο Δίας την κυνήγησε, κι όταν αυτή κουράστηκε έπεσε και πνίγηκε. Στην ίδια θέση υψώθηκε μετά από λίγο ένα νησί, η Ορτυγία η σημερινή Δήλος.
Το ορτύκι , αν και μικροσκοπικό θήραμα , ανάλογα με το μέγεθος των βασικών θηραμάτων της άγριας πανίδας , κρατάει σταθερά μία διαχρονική ιστορική πορεία και φαίνεται να διεκδικεί επάξια εξέχουσα θέση στην έρευνα , τις γαστρονομικές προτιμήσεις , αλλά και τις κυνηγετικές επιλογές.
Είναι θαυμαστό πουλί για τις ιδιομορφίες του χαρακτήρα του, τις βιολογικές προσαρμογές του , αλλά και την επιμονή του να αντέχει στις κακουχίες , τις περιβαλλοντολογικές μεταλλαγές, αλλά και τους φυσικούς του διώκτες. Η εμφάνιση του καταγράφεται από την πρώιμη αρχαιότητα , όπου και αφθονούσε , αλλά αποτελούσε ταυτόχρονα επιλογή πολλών δραστηριοτήτων . Μύθοι και θρύλοι πλάστηκαν γι αυτό το μικρό πουλί .
Για τους αρχαίους Έλληνες το ορτύκι , ως μέλος της άγριας πτηνοπανίδας , ουδέποτε υπήρξε περιφρονημένο. Μελετήθηκε πολύ και καταγράφηκαν ερευνητικά συμπεράσματα μεγάλης σημασίας. Θεωρούσαν τα ορτύκια φλύαρα , μαχητικά αλλά και επιθετικά , με κανιβαλικές τάσεις , κυρίως τα αρσενικά.
Περιγραφή – Βιολογία
To κοινό γνωστό ορτύκι , διότι υπάρχουν και άλλα δύο είδη, που δεν τα συναντάμε στη χώρα μας, το τριδάκτυλο ορτύκι και τα διάφορα ορτύκια της Αμερικής.
Το τριδάκτυλο (Turnix sylvatica) ζει στην Ιβηρική χερσόνησο, σπάνια συναντάται στην Ν Γαλλία.
Copy(19).jpg)
Το δικό μας ορτύκι , πήρε το όνομα του (Cuturnix-coturnix) το οποίο προέρχεται από τα λατενικά , αλλά έχει αρχαιοελληνικές πηγές.
Το ορτύκι μιάζει με την πέρδικα γι' αυτό λέγεται καμιά φορά και χαμοπέρδικα.
Ζεί σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, όπως και στην Ασία και Αφρική.
Οι στρογγυλωπές γραμμές του και το μιμητικό του πτέρωμα, του επιτρέπουν να γίνεται ένα με το περιβάλλον. Μ' ένα μήκος 18 εκατοστών , κι άνοιγμα φτερών 35 εκατοστά ,το ορτύκι ζυγίζει από 150-250 γραμμάρια. Το πτέρωμα του αρσενικού είναι όλο αντιθέσεις . Μακριά , άσπρα φρύδια εμφανίζονται στο επίπεδο των ματιών και κατεβαίνουν στην κορυφή του στήθους.
Η σκούρα σκούφια του , εμφανίζει σχεδόν πολύπλοκα μ' ένα κόκκινο περίγραμμα. Το στήθος είναι κοκκινωπό , με λευκές ρίγες. Το φτέρωμα του θηλυκού είναι πιο μουντόχρωμο. Το ύψος του στήθους έχει καστανόμαυρες κηλίδες. Τα πόδια του κοντά και οι γάμπες του έχουν χρώμα καφέ-κίτρινο. Η ουρά είναι μικρή, ενώ το κεφάλι του μοιάζει με εκείνο του νεοσσού κοτόπουλου. Το ορτύκι συχνάζει κυρίως σε περιοχές με χαμηλή βλάστηση , σε χώρους ανοικτούς με μικρό χορτάρι, με ιδιαίτερη προτίμηση στις καλλιεργημένες εκτάσεις με βρώμη , σίκαλη, σιτάρι, σουσάμι, τριφύλλι και αισθητή παρουσία στα μποστάνια. Σε αυτούς τους χώρους το ορτύκι , από την άνοιξη μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού , το ορτύκι ζευγαρώνει , φτιάχνοντας την φωλιά του στο έδαφος , σ' ένα βαθούλωμα σκεπασμένο με φύλλα και κλαράκια.
Εκεί το θηλυκό γεννά 7-12 αυγά σκουροπράσινου χρώματος με καφέ πιτσιλιές.
Οι γέννες του ορτυκιού αριθμούνται σε δύο , όμως έχουν αναφερθεί και περισσότερες , σε περιοχές και περιόδους ευνοϊκές. Τα μικρά του ορτυκιού αναπτύσσονται γρήγορα , όπως όλα τα ορνιθοειδή και σύντομα αποχωρίζονται την μητέρα τους.
Τις πού ζεστές ημέρες το ορτύκι προτιμά τα δροσερά εδάφη, αλλά όχι πολύ υγρά. Αποφεύγοντας με επιμονή το νερό. Βρίσκει καταφύγιο στις αθέριστες καλαμποκιές η στα πυκνά αγκαθωτά , δίπλα από τα κανάλια κ.λ.π. τις ζεστές ώρες της ημέρας και βγαίνει για τροφή στους αγρούς όταν δροσίσει. Προτιμά σπόρους κυρίως , σαλιγκάρια, έντομα , χορτάρι και όχι σπάνια πεσμένους καρπούς από τα μποστάνια.
Γενικά είναι παμφάγο πουλί . Το 80% της τροφής του είναι φυτικής και το 20 % ζωικής.
Πατρίδα του ορτυκιού μπορεί να θεωρείται η Β. Αφρική , η Ανατολική, αλλά και η κεντρική Ασία.
Την άνοιξη επισκέπτεται την χώρα μας , όπως και όλες τις μεσογειακές χώρες , τις οποίες εγκαταλείπει στα τέλη του φθινοπώρου ίσως και αργότερα αν το επιτρέψουν οι συνθήκες. Μερικά όμως μπορεί να μείνουν και εδώ , αν είναι πχ Τρίτη γέννα και δεν πρόλαβαν να μεγαλώσουν αρκετά για να κάνουν το μεγάλο ταξίδι της μετανάστευσης προς την Αφρική.
Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο καθόλου οι κυνηγοί να σηκώσουν ορτύκια το καταχείμωνο.
Βάσιμα μεγάλος αριθμός αυτού του θηράματος διαχειμάζει σε διάφορες περιοχές της πατρίδας μας ,τα οποία γρήγορα συνηθίζουν τον περιβάλλον τα λεγόμενα «ντοπιάρικα» και έχουν μία πολύ δύσκολη συμπεριφορά στο κυνήγι τους.
Εντύπωση προκαλεί το μεγάλο αίσθημα αναπαραγωγής τους , αφού επιμένουν να ωοτοκούν , σε περίπτωση που καταστραφούν για διάφορους λόγους
οι φωλιές τους με τα αυγά. Αυτό το προίκισμα της φύσης τα καθιστά βιολογικά δυνατά , με αποτέλεσμα να ξεπερνούν πολλαπλές δυσκολίες και να σταθεροποιούν τους πληθυσμούς τους.
Εχθρούς έχουν τα πάντα, γεράκια , φίδια , κουνάβια, σκαντζόχοιρο , κορακοειδή κ.λ.π κ.λ.π
Το ορτύκι είναι το μόνο στην οικογένεια που έχει αποδημητικές τάσεις σε αντίθεση ακόμη και με τα ορτύκια της Αφρικής σε μεγάλο βαθμό και αυτά της Μογγολίας που παραμένουν στον τόπο που γεννήθηκαν σαν τις πέρδικες.
Τα περασματιάρικα τον Απρίλιο η τον Μάιο όταν φτάνουν είναι σαν να έχουν βγει από τα αστέρια.
Σταματούν στο έδαφος κουρασμένα και μερικές φορές είναι ανίκανα να πετάξουν. Ήταν κάποτε καιρός μεγάλης γιορτής , τότε που στις παραλίες ψάρευαν τα ορτύκια με τα δίχτυα . Κάποιοι είχαν εφεύρει το επάγγελμα του «ορτυκά» και από αυτό ζούσαν την οικογένεια τους.
Οι αρχαίοι εξαιτίας της φύσης των ορτυκιών να περνάνε δύο φορές το χρόνο τη θάλασσα , είχαν πλάσει εντυπωσιακούς μύθους . Σ' έναν από αυτούς ο Ρωμαίος φυσιολάτρης Plinio II Vecchio ο οποίος πέθανε το 70μ Πχ ενώ έσκαβε περιγράφοντας την έκρηξη του ηφαιστείου της Πομπηίας , έλεγε ότι τα ορτύκια αναχωρούσαν από την Αφρική έχοντας ένα κλαράκι στο ράμφος .Το ακουμπάνε επάνω στα κύματα ….. όταν είναι κουρασμένα…….
Τα στέκια των ορτυκιών, τα χωρίζω σε τρεις κατηγορίες, στέκια της επιστροφής, πιστρόφια, στέκια της μόνιμης παραμονής τους για φώλιασμα και στέκια και καταλύματα των φθινοπωρινών περασμάτων τους.
Τα στέκια της επιστροφής στην πατρίδας μας την άνοιξη των ορτυκιών είναι , παράλιοι κάμποι , οι ίδιοι περίπου χώροι από τους οποίους περνούν και Σεπτέμβρη, για την αποδημία τους.
Έρχονται με νοτιάδες την νύχτα και αν είναι ξεκούραστα , προχωρούν στην ενδοχώρα. Έτσι δεν μπορείς να πεις , όπως και για τα τρυγόνια , ότι έχουμε σήμερα μαζικά πιστρόφια. Τα βρίσκεις σκόρπια στα χωράφια τον Απρίλη. Είναι αδύνατα πουλιά αυτά , σβέλτα ανήσυχα και μ' ένα περπάτημα διαβολικό, ποντικίσιο.
Εφήμερα κυριολεκτικά είναι τα στέκια τους αυτά. Θα διημερεύσουν μονάχα για να συνεχίσουν το ταξίδι τους στα ενδότερα όπου θα εγκατασταθούν μόνιμα για να ξεκαλοκαιριάσουν και να αναπαραχθούν.
Τις γαλήνιες νύκτες είναι δυνατόν να ακούσεις ένα ερωτικό τραγούδι. Το αρσενικό περνάει την ζωή του ψάχνοντας για συντρόφισσες με τις οποίες θα ζευγαρώσει . Είναι ντυμένο με τα χαρούμενα χρώματα του θερισμένου σταριού που είναι το σπίτι του και κάθε χρόνο ζει συναρπαστικές ιστορίες έρωτα.
Είναι πολυγαμικό με ερωτική αίσθηση … ταραγμένη. Θα ζευγάρωνε με κάθε πούπουλο και λίγο τον ενδιαφέρει αν πετάει, κουνιέται η δεν αναπνέει . Σύμμαχος η ίδια η φύση , σε αυτή την ερωτική τρέλα του αρσενικού ορτυκιού , αφού φροντίζει σε εκατό ορτύκια που γεννιούνται να υπάρχουν δέκα τουλάχιστον περισσότερα.
Η φύση προσφέρει άφθονα θηλυκά «στην υπηρεσία του αρσενικού», για να έχει καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης το είδους.
Μερικοί μελετητές τοποθέτησαν κάποιες καλοκαιρινές νύχτες βαλσαμωμένα πουλιά και το αρσενικό έπεσα στην παγίδα. Αυτό το ήξεραν πολλοί λαθροθήρες παλιά που χρησιμοποίησαν θηλυκά στο κλουβί και έτσι μάζευαν όλα τα γύρω αρσενικά. Τα οποία τριγύριζαν το κλουβί με το θηλυκό σαν πεταλούδες στο φως.
Αυτή είναι και κατάρα του όμως , στην σημερινή εποχή έχει αλλάξει ο ζωντανός κράχτης με το σύγχρονο ψηφιακό κασετόφωνο , προϊόν της εποχής μας.
Μερικοί οι οποίοι θέλουν να λέγονται κυνηγοί….. με σκυλί δείκτη-φέρμας χρησιμοποιούν κατά κόρον αυτό το προϊόν για να σφαγιάσουν τα άμοιρα ορτύκια , ενδιαφερόμενοι μόνο για την τσάντα και καθόλου για το κυνήγι σαν κυνήγι., τα οποία πέφτουν θύματα των προσόντων που τους έδωσε η φύση για την επιβίωση τους . Τι ειρωνεία αλήθεια ……… η φύση δίνει απλόχερα λύσεις και ο άνθρωπος (ο μη σκεπτόμενος ) καταστρέφει χρησιμοποιώντας τις καινούργιες τεχνολογίες που ανακάλυψε και ανακαλύπτει .
Αυτό είναι το ορτύκι που οι Αρχαίοι το θεωρούσαν ιερό χωρίς όμως να έχουν επιφυλάξεις να το κάνουν ένα από τα πιο σπουδαία πιάτα και ας θεωρείται ιερό από την θεά Αθηνά.
Το κυνήγι του
Το θεωρώ το μικρότερο απ' όλα τα θηράματα αλλά και από τα σοβαρότατα και σπουδαιότατα.
Είναι ένα κυνήγι που απαιτεί γνώσεις και εμπειρία και σκύλο και ψάξιμο με μεγάλη ταλαιπωρία μέσα στην ζέστη και τον ήλιο.
Σήμερα μάλιστα που ελαττώθηκε η χάθηκε το ενδημικό θήραμα και λιγόστεψαν τα πληθωρικά μπουλουκοειδή περάσματα των ορτυκιών , αν και κάποιες χρονιές μας δείχνουν το αντίθετο, το θήραμα αυτό πρέπει να θεωρηθεί σοβαρό.
Κατά εξοχήν θήραμα ανοικτών χώρων παλιότερα , το ορτύκι προσφέρει ένα πολύ διασκεδαστικό μοναχικό κυνήγι με σκυλί φέρμας. Κάνει πλήθος πονηριές για να ξεφύγει από το σκυλί , μπερδεύοντας τη φωνή του καθώς τρέχει πολύ γρήγορα , πριν γίνει ένα με το χώμα. Στο πουλί αυτό δεν αρέσει να πετά και όταν αποφασίσει να το κάνει , το ευθύγραμμο πέταγμα του δεν ξεπερνά σχεδόν ποτέ τα 100-300 μέτρα. Είναι εξαίρετο θήραμα για νέα σκυλιά . Το ορτύκι παραδίνεται πολύ άνετα στην φέρμα. Αυτό βέβαια εξαρτάτε από τις εποχές και τις διάφορες συνθήκες.
Η σκόπευση του δεν είναι δύσκολη , αλλά είναι πουλί για αρχάριους. Το ορτύκι των σταροχώραφων μας μπορεί να μας ξαφνιάσει με την ζωηρότητα της πτήσης του και με το μικρό του μέγεθος. Του ρίχνουμε συχνά από κάτω και πίσω. Ο κυνηγός πρέπει να δείξει ιδιαίτερη σύνεση γιατί η σκόπευση συχνά πραγματοποιείται στο ύψος του ανθρώπου. Ανάλογα με τις ώρες της ημέρας το βρίσκουμε σε διαφορετικά μέρη.
Με την πολλή ζέστη αναζητεί προστατευτική κάλυψη σε χορτώδεις καλλιέργειες , βίκο, ηλιοτρόπια, καπνά, πατάτες , παντζάρια και σε χωράφια κοντά σε έλη, λίμνες κ.λ.π. Ένας από τους πλουσιότερους κυνηγότοπους ορτυκιών είναι το Μαρόκο, επειδή δέχεται τους αποδημητικούς πληθυσμούς και επειδή διαθέτει έναν ορισμένο αριθμών ντόπιων πουλιών.
Επαναλαμβάνω ότι το κυνήγι του είναι ταυτισμένο με εκείνο τον κυνηγό που θαυμάζει αυτό το μικρό θήραμα, έμαθε να το μελετά, αλλά και να το υπολογίζει , συντροφιά μ' ένα έξυπνο και καλογυμνασμένο σκυλί φέρμας , προικισμένο με αρκετές εμπειρίες από τις αναμετρήσεις του μα αυτό το θήραμα.
Πολλοί θεωρούν ο κυνήγι του ορτυκιού πολύ εύκολο , μα σύντομα βρίσκονται μπροστά σε δυσκολίες , αρκετές αποτυχίες , ενώ καρπούνται πενιχρές κυνηγετικές εξορμήσεις. Θα πρέπει όλοι να κατανοήσουμε όλοι ότι, θήραμα εύκολο δεν υπάρχει.
Το κάθε θήραμα ανεξάρτητα από το μέγεθος του , έχει τη δική του ιδιομορφία και δυσκολία στο κυνήγι του.
Το ορτύκι είναι ένα έξυπνο πουλί , αντιλαμβάνεται τους κινδύνους και προφυλάσσεται με διαφόρους τρόπους (ποδάρωμα , μπρος πίσω κίνηση κ.λ.π) από
αυτούς συχνά με επιτυχία.
Ιδιαίτερα όταν είναι ζευγαρωμένο , δύσκολα θα πιεστεί από το κυνηγόσκυλο να πετάξει. Η παρουσία του αφήνει έντονη μυρουδιά στο σκύλο , ακόμη και όταν έχει φύγει από την θέση που λουφάζει , η μυρουδιά συνεχίζει να είναι έντονη και αυτό μπερδεύει τα σκυλιά ειδικά τα άπειρα.
Συμβαίνει συχνά ιδιαίτερα στα φνινοπωρινά περάσματα, να σηκώνουμε δύο η και περισσότερα ορτύκια ταυτόχρονα.
Κάποιες φορές , ανεξήγητα , έχοντας προσπεράσει κάποιο σημείο με το σκύλο μας, συμβαίνει να σηκωθεί κάποιο ορτύκι από τα νώτα μας και μάλιστα από χώρο που υποτίθεται ότι το κυνηγόσκυλο μας είχε ερευνήσει. Αυτό οφείλεται στην ασφάλεια που το ορτύκι , το οποίο , αφού αισθανθεί πως ξεγέλασε τους διώκτες του, ξεπετιέται αιφνιδιαστικά , φεύγοντας προς την αντίθετη κατεύθυνση. Τις περισσότερες φορές αυτά τα ορτύκια χάνονται , διότι τα αντιλαμβανόμαστε , όταν είναι εκτός βολής.
Για να αποφύγουμε τέτοια απρόβλεπτα , θα πρέπει , πάνω απ' όλα , να μην είμαστε βιαστικοί στο ψάξιμο και να ζορίσουμε και το σκυλί μας σε γρήγορη έρευνα.
Τα περασματιάρικα ορτύκια πετιούνται αρκετά μακριά , πριν τα πλησιάσουμε, εκτός αν είναι πολύ κουρασμένα. Καλό να οδηγούμε το σκύλο στην έρευνα κόντρα στον άνεμο , για να μπορούμε να τα φέρουμε πιο κοντά. Συνήθως σηκώνονται ένα-ένα η δύο-δύο και καμιά φορά πολλά μαζί. Οι μικρές σχιναριές , τα κοντοπούρναρα . τα βένια , ακόμη και το κίτρινο πούσι , γεμίζουν ορτύκια , όταν το επιτρέπει ο καιρός.
Περνάς και ξαναπερνάς από το ίδιο σημείο και συνεχίζεις να σηκώνεις ορτύκια, θαρρείς ότι τα γεννάει η γη.
Δεν είναι λίγες φορές που στο απογευματινό ψάξιμο των ορτυκιών , σηκώνεις περισσότερα πουλιά.
Τα σκυλιά
Τα σκυλιά που είναι καλά για το κυνήγι του ορτυκιού , πρέπει να είναι σκυλιά χαμηλών τόνων , τα οποία να έχουν πολύ καλή μύτη ώστε στην παραμικρή αναθυμίαση ένδειξης θηράματος να το βρουν και να καταφέρουν να το μπλοκάρουν.
Αυτό είναι πολύ δύσκολο ιδιαίτερα της ζεστές μέρες της έναρξης του κυνηγίου σε θήραμα ντοπιάρικο, το οποίο γνωρίζοντας τον βιότοπο του τέλεια , αντιδρά περπατώντας και κάνοντας απίθανα κόλπα ώστε να μπερδέψει το σκυλί.
Επίσης πρέπει να είναι καλά συνηθισμένο στην ζέστη και την υγρασία ώστε να μπορεί να βρει και κρατήσει το πουλί. Πρέπει να είναι ικανό να ακολουθεί το πουλί σε μεγάλες αποστάσεις ποντάροντας , διατηρώντας την επαφή του με αυτό , ώστε να μην μπερδευτεί από τα κόλπα του και το χάση , μέχρι να καταφέρει να το μπλοκάρει και τέλος να το σηκώσει το ίδιο η ο κυνηγός.
Ένα μεγάλο πρόβλημα για τα τριχωτά σκυλιά που υποφέρουν πολύ , όπως και τα αφεντικά τους , από την μουχρίτσα και την κολλιτσίδα που μπορεί να τρελάνει , ενώ τα κοντότριχα δεν έχουν κανένα τέτοιου είδος πρόβλημα.
Στα περασματιάρικα τα πράγματα είναι πιο απλά , τα πουλιά δεν περπατάνε πολύ , μπλοκάρονται και φερμάρονται πολύ πιο εύκολα.
Το κυνήγι αρχίζει τις πρώτες πρωινές ώρες για να αποφύγει ο σκύλος και ο κυνηγός τις υψηλές θερμοκρασίες . ¨όταν η θερμοκρασία είναι μεγάλη ξεραίνεται το έδαφος , οι οσμές και οι αναθυμιάσεις που έχει αφήσει το θήραμα μειώνονται και ο εντοπισμός του ορτυκιού γίνεται πολύπλοκος. Εξάλλου ο σκύλος κουράζεται πολύ πιο γρήγορα .
Έτσι πρέπει να αρχίσουμε νωρίς , λίγο μετά από την αυγή του ήλιου , αφήνοντας να περάσουν μερικά λεπτά ώστε να κινηθεί το ορτύκι και να αφήσει ίχνη. Είναι άσκοπο να λέμε ποιος είναι ο καλύτερος σκύλος για αυτό το κυνήγι, είναι γενικά εκείνος που καλύπτει περισσότερο έδαφος , από την στιγμή που είμαστε σε πεδιάδα και δεν έχουμε προβλήματα επαφής με τον σκύλο και εντοπισμού .
Λοιπόν χώρο στα πόιντερ και σέττερ , παρότι πολλές φορές έχω δει να κυριαρχούν σε αυτό το κυνήγι , μπρετόν και κούρτσχααρ.
Ο λόγος για τον οποίο και ένας σκύλος λιγότερο γρήγορος είναι πολύ αποτελεσματικός σε ορτύκια, βρίσκεται στην ιδιαιτερότητα αυτού του θηράματος , μικρό και γρήγορο , πονηρό με πολλά κόλπα, έτσι αν ο σκύλος τρέχει γρήγορα περνάει από δίπλα και δεν το καταλαβαίνει.
Αυτό το έχω παρατηρήσει με τα δικά σκυλιά , τα μεγάλα σε ηλικία σκυλιά προσαρμόζουν την ερευνά τους ανάλογα με το θήραμα , αλλά τα πιο μικρά ειδικά τα πόιντερ αργούν να καταλάβουν αυτό το θήραμα λόγο της ταχύτητας που αναπτύσσουν, βέβαια όταν το βρουν παίρνουν φέρμες φανταστικές.
Τα γκόρντον αντιθέτως προσαρμόζονται πολύ εύκολα σε αυτό το θήραμα και βγαίνουν πολύ πιο γρήγορα και είναι και ικανότερα στην παρακολούθηση.
Οι καλύτεροι κάμποι είναι εκείνοι στους οποίους θερίσανε το σιτάρι και το ορτύκι τους προτιμάει γιατί είναι εύκολοι για την μετακίνηση μα συγχρόνως σκεπασμένοι στο σωστό σημείο και πλούσιοι από σπόρια που αφήσανε τα θεριστικά μηχανήματα.